مقدمه
برای مقایسه میانگین اثرات یک یا چند متغیر مستقل بر روی یک متغیر وابسته براساس طرح های آزمایشی مختلف، روش های آماری متعددی مانند آزمون t و آزمون تحلیل واریانس تک متغیری ANOVA بکار گرفته می شود. اما در حالتی که بیش از یک متغیر وابسته مد نظر قرار دارد، با توجه به وابستگی بین متغیرهای وابسته از روش های تحلیل چند متغیره استفاده می شود.
در طرح تحلیل واریانس چند متغیری دو یا چند متغیر وابسته پیوسته با یک یا چند متغیر مستقل مقوله ای ارزیابی می شوند.
مثال
برای مثال مطالعه اثرات جنسیت (مرد، زن) روی رضایت شغلی کارگران و غیبت آنان از کار و یا بررسی اثرات نوع تدبیر درمانی (رفتاری-شناختی، روان کاوی، درمان فشرده) روی ارزیابی کارکرد کلی(پیامد بالینی) و رضایت مراجع از خدمات درمانی، از این قبیل می باشد.
فرضیه صفر برای این آزمون در حالت کلی به صورت زیر است :
H_0 : μ_1=μ_2=⋯=μ_i
این فرضیه بیان می کند که میانگین همه گروه ها در جامعه برابر می باشد.
در روش MANOVA ماتریس حاصلضرب برداری کل(T) به دو گروه ماتریس حاصلضرب برداری بین گروه ها (B) و ماتریس حاصلضرب برداری درون گروه ها(W) تفکیک می شود:
T =B + W
Tمیزان انحراف نمونه ها از میانگین را در هر سطح متغیر مستقل یا گروه از میانگین کل هر متغیر وابسته را نشان می دهد.ماتریس B اثرات متفاوت تدابیر آزمایشی را روی مجموعه متغیرهای وابسته نشان می دهد.در نهایت W نشان می دهد که نمونه ها در هر سطح یا گروه متغیر مستقل چگونه از میانگین های متغیرهای وابسته منحرف می شوند.
چهار آزمون آماری متعارف در این زمینه وجود دارد : اثر پیلایی، لامبدای ویلکز، اثر هتلینگ و روش بزرگترین ریشه دوم. پرکاربردترین این آماره ها لامبدای ویلکز می باشد که براساس نسبت Wبر B+W ساخته می شود. در عمل اگر اثر متغیر مستقل بر متغیرهای وابسته از نظر آماری معنادار باشد، یعنی اگر تدابیر آزمایشی اثرگذار باشند، در اینصورت مقدار B نسبتا بزرگ و W کوچک خواهد بود.
دلایل استفاده از MONOVA
اغلب اتفاق می افتد زمانی که هدف محقق بررسی بیش از یک متغیر وابسته است، به جای استفاده از روش های چند متغیری هر بار یکی از متغیرهای وابسته را در نظر گرفته و از روش ANOVA برای تحلیل استفاده می نماید. استفاده از این روش می تواند اشکالاتی را به وجود آورد که در ادامه به بیان آن ها می پردازیم :
- آزمون های آماری تک متغیری به طور معمول همبستگی متقابل متغیرهای وابسته را نادیده می گیرد. در حالیکه روش MANOVA همبستگی متقابل بین متغیرهای وابسته را با بررسی ماتریس های واریانس کواریانس در نظر می گیرد.
- روش MANOVA محققان را قادر می سازد تا روابط بین متغیرهای وابسته را در هر سطحی از متغیرهای مستقل بررسی کنند.
- این روش به شناسایی متغیرهای وابسته با بیشترین توان تفکیک در گروه بندی کمک می کند.
- MANOVA به واسطه توان افزایش یافته در موقعیت چند متغیری می تواند تفاوت های گروهی نامشخص تحت شرایط تحلیل های آماری تک متغیری را آشکار نماید.
- روش MANOVA سطح آلفای کلی یا میزان خطای نوع اول (یعنی احتمال این که فرض صفر درست بوده و به اشتباه رد شود) را کنترل می کند. برای مثال اگر بخواهیم تفاوت های جنسیتی(متغیر مستقل) را با چهار متغیر وابسته رضایت شغلی (پرداخت، مزایا، همکاران و محل کار) بررسی کنیم و برای این کار از چهار آزمون جداگانه t و یا روش ANOVA استفاده نماییم، با سطح خطای 5% برای هر آزمون با خطای نوع اول برابر 0.054 مواجه خواهیم شد. در این حالت استفاده از روش MANOVA این مشکل را برطرف می کند.
چه موقع نباید از MANOVA استفاده کرد
حداقل دو حالت وجود دارد که تحت آن شرایط نباید از MANOVA استفاده نمود و یا اینکه در کاربرد آن ها باید جانب احتیاط رعایت شود :
- اگر همبستگی بین متغیرهای وابسته وجود نداشته باشد. موقعیت ایده آل برای استفاده از تحلیل واریانس چند متغیری زمانی است که متغیرهای وابسته دارای همبستگی متوسط باشند.
- در شرایطی که متغیرهای وابسته دارای همبستگی بسیار بالایی هستند نیز نباید از MANOVA استفاده شود. از نظر آماری اینگونه همبستگی ها خطر هم خطی چندگانه را افزایش می دهد. از لحاظ مفهومی متغیرهایی که دارای همبستگی بالایی هستند، ممکن است سازه ی یکسانی را اندازه گیری کنند و بنابراین در مطالعه به عنوان متغیرهای زائد تلقی شوند.
مفروضه ها و محدودیت های آماری در تحلیل واریانس چند متغیری
نرمال بودن چند متغیری : یکی از شرایط استفاده از تحلیل واریانس واریانس چند متغیری نرمال بودن چند متغیری متغیرهای وابسته می باشد.در صورت عدم برقراری این فرض از روش های مختلف تبدیل داده ها مختلف استفاده می شود.
استقلال : شرکت کننده گان در تحقیق باید مستقل از یکدیگر باشند، به لحاظ آزمایشی می توان گفت اگر شرکت کنندگان به صورت تصادفی انتخاب شوند، فرض استقلال برقرار می شود.
مقادیر پرت و گمشده : روش تحلیل واریانس چند متغیری به مقادیر پرت یا کرانه های متغیرهای وابسته بسیار حساس است. خارج نکردن مقادیر پرت از تحلیل و یا تبدیل نکردن این داده ها می تواند میزان خطای نوع اول و دوم را افزایش دهد.
همگنی ماتریس های واریانس-کواریانس : روش استاندارد برای ارزیابی برابری ماتریس های کواریانس آزمونت M باکس است، که در آن معناداری آماری شاخص ناهمگنی یا نابرابری محسوب می شود. از جمله روش های اصلاح نقض این مفروضه ها تبدیل متغیرهای وابسته است.
خطی بودن : فرض بر آن است که بین جفت متغیرهای وابسته روابط خطی برقرار است. در صورت مشاهده روابط غیرخطی می توان از تبدیل های مناسب استفاده نمود.
منبع : پژوهش چند متغیری کاربردی ، نوشته ی لاورنس اس.میزر، گلن گامست و ا.جی.گارینو. ترجمه دکتر حسن پاشا شریفی و همکاران. انتشارات رشد.
40 دیدگاه. همین الان خارج شوید
باسلام بنده دانشجو ارشد مدیریت هستم.استاد راهنمای
پایان نامه در فصل 4 تحلیل اماری گفته جدول انالیز وتریانس با توضیحات بیارم.متغیرها هم مدیریت استراتژیک وبهره وری هستش.لطفا راهنمایی بفرمایید چگونه این جدول از نرم افزار spssاستخراج کنم.llk,k
سلام. از دستورات آنوا و مانوا در نرم افزار spss باید استفاده کنید.
در منو analyze چندین جا دستور anova یا manova وجود دارد. یکی در compare mean و یکی هم در general linear model.
ضمنا ما هم آمادگی داریم تحلیل آماری فصل 4 پایان نامه تان را انجام دهیم. طی مدت حدودا 8 روزه. تسویه حساب نهایی بعد از تایید استادتان.
با سلام
وقت بخیر
تعریف واریانس همگن با ناهمگن؟
سلام. احتمالا منظور شما همون آزمون برابری واریانس هاست.فرضیه صفر در این آزمون برابری واریانس هاست که چنانچه سطح معناداری کوچکتر از 0.05 شود فرضیه صفر رد می شود و میگوییم واریانس ها ناهمگن هستند.
سلام. من دانشجو روانشناسی هستم
برای نمونه پیشنهاده با موضوع (مقایسه امید به زندگی، سبک زندگی قبل از ابتلا و شیوه های مقابله با استرس در بیماران مبتلا به ام اس و گروه گواه) نمیدونم باید از تحلیل واریانس یک متغیره استفاده کنم یا چند متغیره
میتونید بهم بگید کدوم بهتره برای این تحقیق؟
سلام. با ذکر عنوان موضوع تحقیق نمی توان روش آماری و روش تحلیل آنرا تعیین کرد. نوع روش تحقیق بستگی به اهداف، فرضیات و داده های شما دارد.
سلام خوبی آقای فرشچی؟ چند تا سوال آمار ایمیل می کنم لطف می کنی جوابشون را بفرستید؟ فوریه لطفا. خرازیانم همکار قدیم در میراث فرهنگی جهانگردی
سلام خانم خرازیان، همکار قدیمی در سازمان ایرانگردی و جهانگردی. خیلی خوشحال شدم از ارتباط با شما. اتفاقا چند روز پیش تهران بودم.
ایمیلها را همکارمان خانم دهقان پاسخ می دهند. الان بهشون گفتم که مورد شما را در نظر داشته باشند. از طریق واتس آپ اگر دارید، ارتباط بهتری می شود گرفت.
سلام وقت بخیر جناب آقای فرشچی
دانشجوی ارشد ارتباطات هستم در مورد تحلیل محتوای تطبیقی دو روزنامه از کدام روش تحقیقی در تحلیل آمار داده ها استفاده کنم بهتر نتیجه میدهد لطفا راهنمایی و کمکم کنید. سپاسگزارم
سلام و روز بخیر، سوالی سختی است. تا بحال کار نکرده ایم. سایر دوستان اعلام نظر داشته باشند.
با سلام. اقای فرشچی در سوال بالا کار کیفیست بله؟
سلام وقتتون بخیر.آقای فرشچی برای انجام رگرسیون چندمتغیره قبلش باید چه مفروضه هایی رعایت شود؟
سلام. پاسخ مفصل است. به منابع آماری مراجعه نمایید.
سلام خداقوت یک سوال داشتم در روش آماری مانوا اگر متغیر مستقل ما گروه افراد باشند ودر سه سطح سالم بیمار خودشیفته وبیمار دارای هراس تقسیم بندی شوند در برنامه spss چگونه داده هارا وارد کنم که سه گروه به عنوان سطوح متغیر مستقل در جداول باشد ومقایسه شود .الان فقط در ورود داده ها گروه متغیر مستقل است منتهی شامل اعداد1 برای گروه سالم 2برای گروه خودشیفته و3برای گروه هراس است ممنون میشوم اگر راهنمایی کنید
سلام. ورود داده ها در تحلیل مانوا ریزه کاریهایی دارد که در این مجال نمی شود توضیح داد. به کتابهای آماری مراجعه کنید یا اینکه به ما واتس آپ بزنید تا فایل ورود داده مورد نیاز را با قیمت مناسب برایتان طراحی کنیم.
باسلا خدمت استاد بزرگوار از توصیحات عالی شما نهایت تشکر را دارم سوالی دارم چه زمانی از مانکوا استفاده می کنیم
سلام. زماني بخواهيم که تاثير همزمان چند متغير را بر متغير اصلي و وابسته تحقيق بسنجيم.
باسلام . برای همگنی واریانس ها چندمتغییر برای بیش از ۲ جامعه از چه دستوری در R باید استفاده کرد ؟
از دستور boxM چجوری میشه استفاده کرد؟
سلام . با نرم افزار آر خیلی کار نکرده ام و اطلاعی ندارم. سایر دوستان لطفا اعلام نظر
با سلام
برای فرضیه های فرعی هم از مانکوا استفاده می شود ؟؟
سلام. بله. فرعی یا اصلی بودن فرضیه تاثیری در نوع آزمون آماری مورد استفاده ندارد.
با سلام ببخشید خواستم در مورد زیر اگر امکان دارد راهنمایی بفرمائید که باید از چه آزمونی استفاده کنم:
می خواهم ارتباط مؤلفه های شهر اسلامی با حس تعلق به مکان را بسنجم / حال شهر اسلامی چند بعد دارد (4 بعد) و حس تعلق به مکان هم چند مؤلفه/ حالا اگر بخواهم ارتباط این دو یعنی ارتباط مؤلفه های شهر اسلامی با مؤلفه های حس تعلق به مکان رو بسنجم از چه آزمونی استفاده کنیم؟ سؤال دوم: برای بررسی تفاوت های مکانی محلات مختلف شهر بر حس مؤلفه های مورد نظر از چه آزمونی استفاده کنم؟ با سپاس
سلام. به نظر می رسد شما لازم است از روش مدلسازی معادلات ساختاری با نرم افزارهای لیزرل و یا اسمارت پی ال اس استفاده نمایید. برای سوال دوم نیز می توانید از آنالیز واریانس و مقایسات میانگین استفاده نمایید. با همکاران ما از طریق واتساپ ارتباط بگیرید. سایت ویژه لیزرل این شرکت آماری: https://www.lisrel.ir/
سلام ببخشید از مدل MANOVA برای بررسی رابطه چندمتغیر وابسته ارز و سکه و اجاره و متغیر مستقل تسهیلات هم میشه استفاده کرد؟ منظورمه برای اقتصاد هم میشه استفاده کرد؟ چون من هر چی دیدم برای روانشناسی و این علوم از این روش استفاه کردند چیزی تو اقتصاد ندیدم.
سلام. بسیار معمول است که در اقتصاد سنجی و مباحث اقتصادی از نرم افزار spss استفاده نمی شود و از نرم افزار ایویوز (EViews) استفاده می شود.
اساس نرم افزار ایویوز رگرسیون است و این قبیل مثالی که زدید با روش رگرسیون و در این نرم افزار انجام می شود. سایت ویژه و تخصصی ایویوز این شرکت آماری:
https://www.eviews-iran.ir/
سلام من دانشجوی مهندسی شیمی هستم که برای طراحی آزمایش از روش تاگوچی استفاده کرده ام آزمایش من دارای 5 پارامتر است که بر روی جذب اثر گذار است.برای تحلیل واریانس آن از چه روشی باید استفاده کنم؟
سلام. روش آنالیز واریانس یا آنوا برای بررسی تاثیر داشتن یا نداشتن پارامترها قابل انجام است. دستور آنوا یا تحلیل واریانس در spss قابل اجراست. منتها شیوه ورود داده در این روش است که مهم است و باید با دقت انجام شود. در صورت نیاز ما می توانیم این تحلیل آماری را انجام دهیم.
با سلام چگونه میتوانم داده ها را برای شما ارسال کنم؟
سلام. از طریق واتساپ یا ایمیل معرفی شده در پایین صفحات سایت.
اگر لازم باشد فایل اکسل طراحی شده توسط ما و متناسب با پرسشنامه یا داده های شما، برای ورود داده ها خدمت شما ارسال می گردد.
سلام هزینه انجام فصل 4 چقدره؟
سلام. لطفا مدل و فرضیات و پرسشنامه را برای خانم دهقان واتساپ نمایید تا بررسی و اعلام قیمت و زمان داشته باشند (09198180991)
با سلام .اگر فرض همگنی واریانس ها و ماتریس واریانس-کوواریانس برای دو متغیر از ده تا متغیر برقرار نبود چه کنیم؟؟حجم نمونه 306 نفر هست.آیا آزمون جایگزینی وجود داره؟ تبدیل هایی که جهت اصلاح داده ها فرمودید چی هستند؟؟ازکجا میشه بهش دسترسی داشت ؟متشکرم
باتوجه به اینکه داده های من واقعی هستند و تا حدامکان مایلم تغییر زیاد ایجادنشه
با سلام بنده پرسشنامه ای برای بررسی تاثیرگذاری 4 متغیر بر روی انعطاف پذیری مدارس دارم . با طیف لیکرت تنظیم شده است . برای رتبه بندی تاثیرگذاری هر یک از متغیر ها بر روی متغیر وابسته چه آزمونی باید انتخاب کنم ؟؟ ضمن اینکه داده های من نرمال هست . آیا میتوانم از آزمون فرید من استفاده کنم . پیشاپیش از پاسخدهی سپاسگزارم .
سلام. سوال شما به نوعی دو وجه دارد. اگر فقط هدف رتبه بندی چند متغیر است، آزمون رتبه بندی فریدمن مناسب است.
اما اگر می خواهید تاثیر 4 متغیر مستقل بر روی متغیر وابسته را بسنجید، نیاز به آزمون رگرسیون دارید. یا اینکه از مدل سازی معادلات ساختاری استفاده شود.
سلام و عرض ادب خدمت شما
جهت محاسبه فاصله ماهالانوبیس، تمامی متغیر ها منهای عدد 1 در نظر گرفته می شود و یا صرفا متغیر های پیش بین و میانجی؟
از پاسخ گویی شما سپاس گزار خواهم شد.
سلام
تمامی متغیرها.
سلام و عرض ادب
سوالی داشتم برای مانکوا با دو عامل کوریت. یه طرح پری-پست با دو گروه و دو متغیر وابسته دارم. اینکه پری تست هر دو متغیر رو به عنوان کوریت وارد کنیم مشکلی نداره؟ می خوام بدونم کنترلی که روی پست تست هر متغیر انجام میشه، تنها به خاطر پری تست همون متغیر هست؟
و سوال دومم این هست که وقتی اثر گروه معنی دار نشه توی مانکوا ولی توی مقایسه های زوجی، یه سری معنی داری مشاهده کنیم، تکلیف چیه؟ چون برای من توی چند مورد این شکلی پیش آمده و حتی برعکس (معنی داری اثر اصلی و مشاهده عدم معنی داری در مقایسه های زوجی). ممنون میشم یه راهنمایی بفرمایید.
سلام و وقت بخیر
با توجه به مفروضاتی که برای anova , manova ذکر شده، آیا می شه متغیرهایی که به کمک طیف لیکرت مورد سنجش قرار گرفتند رو با استفاده از این روش های آماری تحلیل کرد؟
سلام. برای آنالیز واریانس (آنوا – مانوا) رایج نیست که از متغیرهایی که طیف لیکرت دارند استفاده کنیم. خصوصا که این متغیرها بخواهند به عنوان متغیر وابسته باشند. چون معمولا دارای توزیع نرمال نیستند.
اما توجه کنید که در تحقیقات معمولا هر چند سوال میانگین گیری می شود و تحت عنوان یک متغیر (سازه) خود را نشان میدهند. این متغیرها چون میانگین گیری شده اند، تبدیل به اعدادی پیوسته شده اند و براحتی به عنوان متغیر وابسته یا مستقل در رگرسیون استفاده شوند. اما بهرحال نوع کاربرد روش انالیز واریانس (آنوا-مانوا) طوری نیست که متغیرهای پرسشنامه ای طیف لیکرت در آن نقش داشته باشند.
سلام در مورد آزمون ام باکس اگر شرط رو برآورده نکنه فرمودید که از جمله روش های اصلاح نقض این مفروضه ها تبدیل متغیرهای وابسته است. می خواستم بدونم که منظور از تبدیل متغیرهای وابسته چی هست و چطور اجرا میشه؟ ممنون